Pochodzenie języka tureckiego i inne języki turkijskie.

Mówiąc o języku tureckim, często mamy na myśli tylko ten, którym posługują się ludzie w Republice Tureckiej. Często jest on kojarzony z bardzo orientalnym językiem, głównie z południem. Tymczasem sam język turecki wywodzi się z grupy języków ałtajskich i ma sporo odłamów, rozpowszechnionych na wielkim obszarze.



Na poniższym grafie możemy zobaczyć jak oddalony jest język turecki od innych indoeuropejskich, w tym od polskiego.



A więc języki turkijskie, tak jak i słowiańskie należą do języków euroazjatyckiej grupy, jednak następnie rozdzielają się na dwie ogromne grupy: ałtajskie i indoeuropejskie.

Język turecki to język używany w Republice Tureckiej, jednak ma on wiele kolejnych odłamów, którymi posługuje się ogromna ilość osób na świecie.

Klasyfikacja języków tureckich:
języki ałtajskie (ok. 152 mln) języki tureckie (ok. 140 mln)

czuwaski (ok. 1,5 mln) (potomek bułgarsko-tureckiego †)

języki wschodniotureckie (= karachanidzkie)

sałarski

saryg-ujgurski

nowoujgurski (ze staroujgurskim †)

języki północnosyberyjskie

jakucki (ok. 300 tys.)

dołgański (ok. 5 tys.)

języki południowosyberyjskie

tuwiński

tofałarski

szorski

chakaski

ojrocki (= ałtajski właściwy)

języki oguzyjskie (= południowotureckie)

turecki (ok. 80 mln) z osmańsko-tureckim

turkmeński (ok. 6 mln)

azerski (ok. 21 mln)

gagauski (ok. 175 tys.)

języki kipczackie

kipczacki

uzbecki (ok. 15 mln)

kirgiski (ok. 2 mln)

kazachski (ok. 5,3 mln)

karakałpacki (ok. 350 tys.)

nogajski

karaimski (ok. 100)

baszkirski

tatarski (ok. 6 mln)

krymskotatarski (ok. 300 tys.)

język chaładż (w Iranie) (według części badaczy jedyny przedstawiciel odrębnej grupy)

 

Grupy i języki	Liczba mówiących	Kraje
Czuwaski	1,8 mln	Rosja (Republika Czuwaska) 1,8 miliona, Kazachstan 22.000
JĘZYKI KIPCZACKIE
Karaimski		Litwa 20, Ukraina <10, Polska <10
Kumycki	280.000	Rosja (Dagestan)
Karaczajsko-Balkarski	250.000	Rosja (Karaczajski Obwód Autonomiczny)
Krymskotatarski	500.000	Ukraina 200.000, Uzbekistan 190.000, Kirgistan 40.000
Tatarski	6,8 mln	Rosja 5.800.000 Uzbekistan 470.000, Kazachstan 330.000, Kirgistan 70.000, Tadżykistan 80.000, Turkmenistan 50.000, Ukraina 90.000, Azerbejdżan 30.000
Baszkirski	2,2 mln	Rosja 1,8 miliona, Uzbekistan 35.000, Kazachstan 20.000
Nogijski	70.000	Rosja (północny Kaukaz)
Karakałpacki	400.000	Uzbekistan
Kazachski	12 mln	Kazachstan 9,7 miliona, Chiny 700.000, Uzbekistan 800.000, Rosja 650.000, Mongolia 100.000
Kirgiski	4,2 mln	Kirgistan 3,8 miliona, Uzbekistan 200.000, Chiny 200.000
JĘZYKI OGUZYJSKIE
Turecki	ponad 66 mln	Turcja 58 milionów, Bałkany 1 milion, Irak 600.000, Cypr 180.000, Rosja 100.000, Niemcy 2,8 miliona, środkowa Europa 1,5 mln
Gagauski	250.000	Mołdawia 170.000, Bałkany 50.000, Ukraina 20.000, Bułgaria 10.000
Azerski	30 mln	Iran 20 milionów, Azerbejdżan 8 milionów, Turcja 500.000, Irak 500.000, Rosja 350.000, Gruzja 300.000, Armenia 200.000
Turkmeński	6,8 mln	Turkmenistan 3,8 miliona, Iran 2 miliony, Afganistan 500.000, Irak 250.000, Uzbekistan 250.000
Chorasański	400.000	Chorasan (Iran,(Afganistan)
Kaszkajski	1,5 miliona	Iran
Aynallu	7.000	Iran (ostany Markazi, Ardabil i Zandżan)
Afszarski	300.000	Afganistan (Kabul, Herat), Iran
Salarski	55.000	Chiny (Qinghai i Gansu)
JĘZYKI UJGURSKIE
Uzbecki	25 milionów	Uzbekistan 21 milionów, Afganistan 1,5 miliona, Tadżykistan 1 milion, Kirgistan 750.000, Kazachstan 400.000, Turkmenistan 300.000
Ujgurski	10,3 miliona	(Turkiestan) 9,9 miliona, Kirgistan 200.000, Kazachstan 200.000
JĘZYKI SYBERYJSKIE
Jakucki	456.000	Rosja (Jakucja)
Dołgański	5.000	Rosja (Tajmyrski Okręg Autonomiczny)
Tuwiński	200.000	Rosja 170.000, Mongolia 30.000
Tofa	†	Rosja
Chakaski	65.000	Rosja (Chakasja)
Ałtajski	75.000	Rosja, Republika Ałtaju)
Szorski	10.000	Rosja, Republika Ałtaju
ARGU (dyskutowane)
Chaładż	42.000	Iran

 

 

Mapa przedstawiająca zasięg języków turkijskich: