Zachowane zabytki tureckiego pisma runicznego pochodzą z ok. VIII wieku n.e i są nazywane orchońskimi, lub orchońsko-jenisejskimi, ze względu na miejsce znalezienia.
Napisy orchońskie są starsze, pochodzące najprawdopodobniej z wieku VIII, natomiast te znalezione nad rzeką Jenisej, datowane są na wiek IX.
Współcześnie prowadzi się badania nad pochodzeniem tegoż alfabetu. Wielu sądzi, że są one pokrewne do tego nordyckiego, ze względu na kształt podobieństwo w kształcie części liter orchońskich i futharku, zwłaszcza Starego Futharku.
Zastanawiające jest również, czy runy tureckie były używane do celów magicznych, czy służyły "tylko" do pisania. Nie wyklucza się jednak, że szamani wykorzystywali je do dywinacji swoich rytuałów.
A oto tabela porównawcza pisma runicznego:
Tak wyglądał w całości orchoński alfabet:
Orchoński/staro turecki alfabet
Przykładowy tekst:
Transliteracja z zachowaniem zasad staroturkijskich:
Türk Oguz begleri, bodun, eşidin üze Tengri basmasar
asra yir telinmeser Türk bodun ilinin, törüngün
kim artatı udaçı erti?
Natomiast we współczesnym tureckim, tekst ten zostałby zapisany w ten sposób:
Türk Oğuz beyleri, kavmi, işitin; üstte
gök (Tanrı) bastırmasa, altta yer delinmese
Türk kavmi; ilini, töreni kim bozabilirdi?
Tłumacząc na język angielski:
Türk Oguz chieftains, clans, listen; unless the sky (Sky is
also God) crushes, the ground punctures Turk clans; who could ever
destroy your land and law?
Więcej o spekulacjach dotyczących pochodzenie run tureckich znajdziecie:
* http://www.antalya-ws.com/futhark/FUTHP2E.HTM
