Język turecki jest językiem aglutynacyjnym, który w dodatku posiada harmonię wokalną. Co to za cudo? Otóż najprościej mówią, harmonia wokalna, jest to dążenie samogłosek (i w pewnym stopniu spółgłosek) do ujednolicenia.
W języku tureckim istnieje 8 samogłosek długich i 8 samogłosek krótkich:
a, e, i, o, u, ı, ü, ö
Samogłoski te dzielą się na tylne i przednie itd. Jest to ważne dla gramatyki opisowej, jednak dla samej nauki języka wystarczy zapamiętać, że po niektórych samogłoskach mogą iść tylko ich określone odpowiedniki.
Język turecki jako język aglutynacyjny przyłącza sufiksy, które mogą być
a). jednopostaciowe - np. ki (samogłoska "i" nie zmienia się bez względu na to, jaka inna samogłoska stała w rdzeniu wyrazu)
b). dwupostaciowe - np. ler(lar). A więc w skrócie, sufiks, który zawiera w sobie samogłoskę a lub e może być tylko dwupostaciowy i to warunkuje, że jeśli jakikolwiek inny sufiks po nim dochodzi również jest dwupostaciowy, harmonizowany do poprzednika.
c). czteropostaciowe - np. sin(sın, sun, sün).
Bardzo ważne jest aby zapamiętać, jaka samogłoska może następować po jakiej:
* a - a, ı
* ı - ı, a
* e - e, i
* i - i, e
* u - u, a
* ü - ü,e
* o - u, a
* ö - ü, e
Przykłady:
Ad - imię
Moje imię: adım
po "a" mogą dochodzić tylko dwie samogłoski: "a" (gdy kolejny sufiks jest dwupostaciowy) lub "ı" (gdy dochodzący sufiks jest czteropostaciowy).
Tutaj dodaliśmy 4-postaciowy sufiks posesywny - (i)m - a więc tylko ı mogło dojść po samogłosce "a".
Chociaż na początku wydaje się to skomplikowane, to gwarantuję, że bardzo szybko wejdzie to w krew i nie będzie stanowiło żadnego problemu.
A więc warto zapamiętać:
Harmonia wokalna jest stosowana ZAWSZE i przy KAŻDYM dodawanym sufiksie. Samogłoski harmonizują się do OSTATNIEJ samogłoski wyrazu, nawet po dodaniu kilku sufiksów.
np. ev - dom
da- sufiks locativu oznaczający "w"
(y)im - sufiks predykatywny I osoby l. pojedynczej "ja"
I w ten sposób chcąc powiedzieć: Ja jestem w domu : Evdeyim.
W jezyku tureckim bardzo ważne jest wyrażanie posesywności. Zaznaczana jest ona na kazdym kroku i nie odnosi się tylko do pierwszej osoby. Do zaznaczenia posesywności używa się najczęściej sufiksów posesywnych (również zaimków osobowych, ale na tym skupię się innym razem).
A więc sufiksy posesywne prezentują się w ten sposób:
L. Pojedyncza L. Mnoga
1. (i)m 1. (i)miz
2. (i)n 2. (i)niz
3. (s)i 3. ler(i)
W języku tureckim niemożliwe jest dodanie samogłoski po samogłosce. A więc, gdy słowo kończy się na spółgłoskę, musi dojść sufiks razem z członem ujętym w nawiasie (poza III os. liczby pojedynczej). Gdy natomiast słowo kończy się na samogłoskę, musimy dodać człon bez liter ujętych w nawiasie (wyjątkiem jest III osoba liczby pojedynczej).
A więc teraz dla przećwiczenia kilka przykładów:
kot - kedi
kedim kedimiz
kedin kediniz
kedisi kediler(i)
tata - baba
babam babamız
baban babanız
babası babalar(ı)
róża - gül
gülüm gülümüz
gülün gülünüz
gülü güller(i)
A teraz jeszcze ważną sprawą jest, że posesywność zaznaczana jest zawsze. Po polsku dziwnie brzmiałoby idę do mojej szkoły, on czyta swoją książkę, oni śpią w swoim łóżku
- w języku tureckim jest to natomiast całkiem normalne zjawisko i bardzo trudno jest przesadzić z posesywnością (zazwyczaj po prostu uzywamy jej za mało).
A więc na początek, używajcie zaimków posesywnych tam, gdzie wiemy do kogo dany przedmiot (osoba) należy. Zawsze!
WYJĄTEK! - sa dwa słowa, w których obecnie nie używa się posesywnego w takim samym stopniu jak w pozostałych (chociaż dodanie ich nie jest błędem). Są to: - ev (dom), - iş(praca). w tych dóch słowach sufiks posesywny jest po prostu często opuszczany (chociaz najczęściej tylko w pierwszej osobie liczby pojedynczej i mnogiej).
Np.
Teraz idę do pracy.
Şimdi işime gidiyorum.
lub
Şimdi işe gidiyorum.
Jak widać można powiedziec to zdanie na dwa sposoby i są one poprawne, z czego ta bez sufiksu posesywnego jest naturalniejsza dla Turka.
W języku tureckim istnieje 8 samogłosek długich i 8 samogłosek krótkich:
a, e, i, o, u, ı, ü, ö
Samogłoski te dzielą się na tylne i przednie itd. Jest to ważne dla gramatyki opisowej, jednak dla samej nauki języka wystarczy zapamiętać, że po niektórych samogłoskach mogą iść tylko ich określone odpowiedniki.
Język turecki jako język aglutynacyjny przyłącza sufiksy, które mogą być
a). jednopostaciowe - np. ki (samogłoska "i" nie zmienia się bez względu na to, jaka inna samogłoska stała w rdzeniu wyrazu)
b). dwupostaciowe - np. ler(lar). A więc w skrócie, sufiks, który zawiera w sobie samogłoskę a lub e może być tylko dwupostaciowy i to warunkuje, że jeśli jakikolwiek inny sufiks po nim dochodzi również jest dwupostaciowy, harmonizowany do poprzednika.
c). czteropostaciowe - np. sin(sın, sun, sün).
Bardzo ważne jest aby zapamiętać, jaka samogłoska może następować po jakiej:
* a - a, ı
* ı - ı, a
* e - e, i
* i - i, e
* u - u, a
* ü - ü,e
* o - u, a
* ö - ü, e
Przykłady:
Ad - imię
Moje imię: adım
po "a" mogą dochodzić tylko dwie samogłoski: "a" (gdy kolejny sufiks jest dwupostaciowy) lub "ı" (gdy dochodzący sufiks jest czteropostaciowy).
Tutaj dodaliśmy 4-postaciowy sufiks posesywny - (i)m - a więc tylko ı mogło dojść po samogłosce "a".
Chociaż na początku wydaje się to skomplikowane, to gwarantuję, że bardzo szybko wejdzie to w krew i nie będzie stanowiło żadnego problemu.
A więc warto zapamiętać:
Harmonia wokalna jest stosowana ZAWSZE i przy KAŻDYM dodawanym sufiksie. Samogłoski harmonizują się do OSTATNIEJ samogłoski wyrazu, nawet po dodaniu kilku sufiksów.
np. ev - dom
da- sufiks locativu oznaczający "w"
(y)im - sufiks predykatywny I osoby l. pojedynczej "ja"
I w ten sposób chcąc powiedzieć: Ja jestem w domu : Evdeyim.
W jezyku tureckim bardzo ważne jest wyrażanie posesywności. Zaznaczana jest ona na kazdym kroku i nie odnosi się tylko do pierwszej osoby. Do zaznaczenia posesywności używa się najczęściej sufiksów posesywnych (również zaimków osobowych, ale na tym skupię się innym razem).
A więc sufiksy posesywne prezentują się w ten sposób:
L. Pojedyncza L. Mnoga
1. (i)m 1. (i)miz
2. (i)n 2. (i)niz
3. (s)i 3. ler(i)
W języku tureckim niemożliwe jest dodanie samogłoski po samogłosce. A więc, gdy słowo kończy się na spółgłoskę, musi dojść sufiks razem z członem ujętym w nawiasie (poza III os. liczby pojedynczej). Gdy natomiast słowo kończy się na samogłoskę, musimy dodać człon bez liter ujętych w nawiasie (wyjątkiem jest III osoba liczby pojedynczej).
A więc teraz dla przećwiczenia kilka przykładów:
kot - kedi
kedim kedimiz
kedin kediniz
kedisi kediler(i)
tata - baba
babam babamız
baban babanız
babası babalar(ı)
róża - gül
gülüm gülümüz
gülün gülünüz
gülü güller(i)
A teraz jeszcze ważną sprawą jest, że posesywność zaznaczana jest zawsze. Po polsku dziwnie brzmiałoby idę do mojej szkoły, on czyta swoją książkę, oni śpią w swoim łóżku
- w języku tureckim jest to natomiast całkiem normalne zjawisko i bardzo trudno jest przesadzić z posesywnością (zazwyczaj po prostu uzywamy jej za mało).
A więc na początek, używajcie zaimków posesywnych tam, gdzie wiemy do kogo dany przedmiot (osoba) należy. Zawsze!
WYJĄTEK! - sa dwa słowa, w których obecnie nie używa się posesywnego w takim samym stopniu jak w pozostałych (chociaż dodanie ich nie jest błędem). Są to: - ev (dom), - iş(praca). w tych dóch słowach sufiks posesywny jest po prostu często opuszczany (chociaz najczęściej tylko w pierwszej osobie liczby pojedynczej i mnogiej).
Np.
Teraz idę do pracy.
Şimdi işime gidiyorum.
lub
Şimdi işe gidiyorum.
Jak widać można powiedziec to zdanie na dwa sposoby i są one poprawne, z czego ta bez sufiksu posesywnego jest naturalniejsza dla Turka.
